Mulierum Schola Gregoriana CLAMAVERUNT IUSTI:

Justyna Adamska, Maria Muszyńska, Katarzyna Bałdyga, Anna Krzysztofik, Emilia Dudkiewicz, Diana Sobolewska, Karolina Mika, Joanna Borysowicz

Michał Sławecki – magister chori

 

Sobór Watykański II uczy, że śpiew gregoriański, będący śpiewem własnym liturgii rzymskiej, zajmuje najważniejsze miejsce wśród innych rodzajów śpiewu. To nie tylko liturgiczny „slogan” – śpiew monodyczny jest elementem decydującym o tożsamości Kościoła zachodniego i jego kulturowej odrębności. W różnych regionach Europy, w zależności od uwarunkowań geograficznych i socjologicznych, w zgodzie z miejscową obrzędowością i jurysdykcją Kościoła, na przestrzeni wieków postawały rozmaite kompozycje muzyczne do tych samych tekstów liturgicznych. To zróżnicowanie jest wyrazem przywiązania kantorów do lokalnej tradycji. W Państwie Kościelnym wykonywano śpiew rzymski, w państwie Franków rozwinął się śpiew gallikański, na Półwyspie Iberyjskim powstał śpiew hiszpański (zwany mozarabskim). Na terenie dzisiejszych Włoch obowiązywały odmienne tradycje liturgiczno-muzyczne: mediolańska (zwana ambrozjańską) w diecezji mediolańskiej, aż po szwajcarskie Lugano, benewentańska w centralnej części Półwyspu Apenińskiego (Benevento, Bari) i patriarchalna – w Akwilei.

W VIII wieku pomiędzy Loarą a Sekwaną powstał repertuar, który w krótkim czasie skolonizował całą niemalże Europę. Papież Stefan II, nękany najazdami Longobardów, w wyniku których tracił kolejne ziemie i wpływy, zwrócił się do Pepina Małego z prośbą o pomoc militarną. Wprowadzenie liturgii papieskiej w całym państwie frankijskim miało zagwarantować jedność polityczną i kulturową niezwiązanych ze sobą, wciąż podbijanych nowych ludów. W wyniku ostrego sprzeciwu lokalnych kantorów gallikańskich doszło do spotkania miejscowych muzyków liturgicznych z kantorami papieskimi w okolicach Metzu, co dało początek nowemu repertuarowi noszącemu obydwie charakterystyki: rzymską modalność i umiejscowienie melizmatów oraz gallikańską ornamentację melodyczną.

Wraz z repertuarem powstawały liczne księgi liturgiczno-muzyczne, a w nich paleograficzne pismo neumatyczne, które wspomagało pamięć śpiewaków, rejestrowało najdrobniejsze detale interpretacyjne i zawierało liczne wskazówki interpretacyjne, a przy tym umożliwiało ekspansję nowych kompozycji. Ze względu na silne tradycje ambrozjańskie, nowy ryt i nowy śpiew nie przyjęły się w diecezji mediolańskiej. Podobnie po drugiej stronie Pirenejów – znakiem odróżniającym ludność chrześcijańską od Arabów był śpiew hiszpański zwany mozarabskim (czyli niearabskim); on również przetrwał do dzisiaj, choć wykonywany jest rzadziej. Śpiew romano-frankoński, zwany gregoriańskim, opanował ówczesny świat w tak wielkim stopniu, że dziś definiuje się go jako śpiew własny liturgii rzymskiej.

Prepolifonia z czasów Mikołaja z Koźla to prezentacja, która łączy różne tradycje monodii liturgicznej Europy Zachodniej i pokazuje całe jej bogactwo. Utwory pochodzą z liturgii rytów przedgregoriańskich, z tradycji starorzymskiej, gallikańskiej, hiszpańskiej, benewentańskiej i ambrozjańskiej. Śpiew liturgiczny w Średniowieczu ciągle się rozwijał – tradycyjne formy liturgiczne zaczęto wzbogacać o nowe treści i melodie – tropy. Niektóre z nich stały się odrębnymi, samodzielnymi kompozycjami, rozkwitała twórczość hymniczna i sekwencyjna. Ostatnia część to prezentacja utworów ze źródeł zawierających repertuar w znacznym stopniu rozwinięty, lecz wciąż niesamodzielny pod względem kontrapunktycznym. Program wieńczy blok utworów wielogłosowych, zaczerpniętych z Akwitanii i Hiszpanii (Montserrat) oraz biblioteki opactwa sióstr benedyktynek w Sandomierzu – utworów o typowo polskiej proweniencji. Koncert otwiera sekwencja maryjna z rękopisu Mikołaja z Koźla.

Michał Sławecki

 

Mulierum Schola Gregoriana CLAMAVERUNT IUSTI

Zespół powstał w 2007 roku. Specjalizuje się w wykonawstwie i popularyzacji śpiewu gregoriańskiego z zastosowaniem owoców zaawansowanych studiów nad antycznymi rękopisami, w nurcie semiologii gregoriańskiej. Schola bierze udział w uroczystych liturgiach oraz daje samodzielne koncerty w kraju i za granicą (Włochy, Belgia, Francja, Litwa, Słowacja, Watykan, Malta). Zespół zaznaczył swoją obecność na najważniejszych międzynarodowych festiwalach śpiewu gregoriańskiego, m.in. trzykrotnie w belgijskim Watou (Festival van het Gregoriaans Watou 2018, 2015, 2012), dwukrotnie w Bolonii (S. Giacomo Festival 2019, 2014), a także we Florencji (In canto Gregoriano – Incontri Internazionali di Firenze XII, 2014) i w Bratysławie (I Międzynarodowy Festiwal Śpiewu Gregoriańskiego, 2007). Jest zdobywcą dwóch pierwszych nagród prestiżowego Concorso Polifonico Internazionale Gudio d’Arezzo (2011), Grand Prix VII Ogólnopolskiego Konkursu Pieśni Pasyjnej w Bydgoszczy (2015), Grand Prix XV Festiwalu Pieśni Sakralnej o Złotą Harfę w Grójcu (2014) oraz nagród „Category winner” i „Honorary Diploma of Excellence” w kategorii „Sacred Music 3 – Monodic Chant” Malta International Choir Festival (2015). Dorobek fonograficzny scholi obejmuje dwie płyty: Martyrum Polonorum Laudes (DUX 1230, 2015) – poświęconą postaciom polskich męczenników oraz Verbum Incarnatum – Tajemnica Słowa Wcielonego w śpiewie gregoriańskim i ambrozjańskim z improwizacjami saksofonowymi. Św. Janowi Pawłowi II w hołdzie (Ars Sonora ARSO CD 59, 2015) – z udziałem Pawła Gusnara, uhonorowaną „Fryderykiem 2016” w kategorii „Album roku – muzyka dawna”. Przez wybitnych gregorianistów (m.in. profesorów Nino Albarosę, Johannesa B. Goschla, Alberto Turco) schola Clamaverunt Iusti uznawana jest za wzorcowego interpretatora semiologii. Kierownikiem artystycznym i dyrygentem zespołu jest Michał Sławecki.

http://www.clamaveruntiusti.org/

Michał Sławecki

Dyrygent, kompozytor, organista i gregorianista, doktor habilitowany sztuki muzycznej. Ukończył Akademię Muzyczną im. Fryderyka Chopina w Warszawie w zakresie muzyki kościelnej i kompozycji, studiował również w Conservatorio di Musica A. Casella w L’Aquili i w Papieskim Instytucie Muzyki Sakralnej w Rzymie. Ze śpiewu gregoriańskiego specjalizował się u Nino Albarosy, Johannesa B. Göschla i Alberto Turco. Wiedzę uzupełniał podczas licznych międzynarodowych kursów z Thomasem Forestem Kellym (Cambridge), Keesem Pouderoijenem (Wiedeń), Franzem Karlem Prasslem (Graz), Federico Bardazzim (Florencja), Giovannim Contim (Lugano), Heinrichem Rumphorstem (Berlin). Jest członkiem włoskiej i polskiej sekcji Międzynarodowego Stowarzyszenia Studiów Śpiewu Gregoriańskiego, Stowarzyszenia Polskich Muzyków Kościelnych oraz Zespołu Naukowo-Redakcyjnego Jasnogórskich Muzykaliów. Prowadzi ożywioną działalność na polu propagowania śpiewu gregoriańskiego poprzez kursy, koncerty i uroczyste liturgie w kraju i zagranicą. Jest inicjatorem i dyrektorem Studium Śpiewu Gregoriańskiego w Niepokalanowie (od 2013). Rokrocznie prowadzi kursy w Polce, na Słowacji, we Włoszech, na Litwie i we Francji. Koncertuje jako solista, kameralista, akompaniator i dyrygent. Jest laureatem wielu nagród i wyróżnień w konkursach kompozytorskich i chóralnych. Jest założycielem, dyrektorem artystycznym i dyrygentem Mulierum Schola Gregoriana Clamaverunt Iusti oraz męskiego zespołu Schola Gregoriana Cardinalis Stephani Wyszynski, z którym pracuje nad repertuarem postklasycznym. W 2014 roku został dyrygentem i dyrektorem artystycznym Chóru Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Od 2012 roku jest dyrektorem artystycznym Legnickiego Conversatorium Organowego im. Stanisława Moryto. Jest autorem licznych publikacji z zakresu problematyki śpiewu gregoriańskiego, dyrygentury chóralnej i muzyki sakralnej, redaktorem naukowym serii wydawniczej Thesaurus Musicae Sacrae, laureatem stypendiów Młoda Polska oraz stypendium dla wybitnych młodych naukowców MNiSW. Jest profesorem Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina, gdzie od 2019 pełni funkcję dziekana Wydziału Muzyki Kościelnej.